بیانیه انجمن ریاضی ایران در مورد آیین‌نامه جدید ارتقای اعضای هیئت علمی
ضمن آرزوی موفقیت برای دست‌اندرکاران آیین نامه ارتقای کشور،
براساس بازخوردها و نگرانی‌های جامعه ریاضی کشور، شورای اجرایی انجمن ریاضی ایران، پس از بررسی‌های لازم در جلسه مورخ 10 مرداد 1402، موارد و پیشنهادهای زیر را به‌استحضار می‌رساند و آمادگی خود را برای تدوین معیارهای ارزیابی فعالیت‌ها در حوزه علوم ریاضی اعلام می‌نماید:
1. آزادی اعضای هییت علمی در اندیشیدن و فعالیتهای آکادمیک جوهره اصلی حرکت و پویایی به‌سوی مرجعیت علمی و توسعه فناوری است. این آزادی به اعضای هییت علمی این اجازه را می‌دهد که بر اساس یک برنامه مدون شخصی‌شده در راستای اهداف کلی دانشگاه خود و با معیارهای بین‌المللی به اکتشاف، آفرینش، و نوآوری بپردازند. در این میان، آیین‌نامه ارتقا باید مشوق افراد برای افزایش کیفیت دستاوردهایشان و نه افزایش تصنعی کمیت آنها باشد.
قراردادن تعداد زیادی فعالیت الزامی و کسب حداقل امتیاز (وتویی)، فعالیتهای اعضای هییت علمی را یک‌سویه کرده و با ایجاد محدودیت‌های غیرضروری، آنها را از فعالیتهای دیگری که به مقتضای تخصص آنان هدف‌گذاری شده و یا به آنها علاقه‌مند هستند و می‌توانند با استعداد خود در آنها بدرخشند و در سطوح ملی و بین‌المللی تأثیرگذار باشند بازمی‌دارد. از طرف دیگر، بندهای وتویی، همچون «راهنمایی دانشجویان دکتری»، می‌توانند افراد را به انجام فعالیتهای دور از تواناییشان وادار کنند که گاه به بدرفتاری‌های حرفه‌ای منجر می‌شود و کرامت انسانی آنها را مخدوش می‌نماید. حتی حداقل زمان توقف در یک مرتبه علمی نیز موجب بی‌انگیزگی و ناامیدی افراد توانمند می‌شود.
بنابراین پیشنهاد می‌شود چنین حداقل‌هایی تا آنجا که ممکن است حذف شوند و حداقل امتیاز فقط برای ماده‌ها در نظر گرفته شود. در عوض، برای بندهای خاصی که از نظر قانون‌گذاران (بر اساس تجربه بین‌المللی و منافع ملی) اهمیت دارد، ضریب افزایشی قرار داده شود.
2. پیشنهاد می‌شود آیین‌نامه ارتقا برای حوزه‌های مختلف، از جمله الف) علوم انسانی و اجتماعی ب) علوم پایه ب) کشاورزی و دامپزشکی د) مهندسی، و متناسب با ماهیت رشته به تفکیک تنظیم شود تا اعضای هییت علمی با شفافیت و صراحت از چهارچوب فعالیتهای مورد انتظار وزارت علوم، تحقیقات و فناوری (عتف) آشنا شده و به فعالیتهای متناسب همت گمارند. نباید یک نسخه واحد را برای همه رشته‌های گوناگون دانشگاهی و با مأموریت‌های مختلف تجویز کرد. چنین تفکیکی پیش از این برای موسسات پژوهشی و آموزشی و نیز برای دو وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی و عتف صورت گرفته است.
3. گرچه اهمیت دادن به طرح های پژوهشی و فناوری به‌ویژه طرح‌های برون دانشگاهی ارزشمند است، اما الزام به ارایه طرح‌های برون‌دانشگاهی مشکلاتی را نیز دربردارد. از جمله این که زیرساخت‌های کشور و توان صنعتی آن و ارتباط صنعت و دانشگاه هنوز به‌قدر کافی توسعه نیافته است و مراکز ارایه‌دهنده طرح‌های برون‌دانشگاهی به‌ویژه در تعدادی از رشته‌های نظری، برخلاف رشته‌های کاربردی، به‌ندرت وجود دارند. به‌علاوه، تحمیل چنین مقرراتی می‌تواند به تعریف پروژه‌های صوری، صرف هزینه گزاف و هدر رفتن زمان و انرژی اعضای هییت علمی منجر شود.
4. استفاده از عبارات کیفی در آیین‌نامه، همچون «برخورداری از بروندادهای پژوهشی ممتاز»، «فارغ‌التحصیلان اثرگذار در کشور» و «درخشش بین‌المللی» که در نبود ترازوی مناسب، نحوه اندازه‌گیری آن را تابعی از سلایق و نظرات شخصی و حب و بغض فردی خواهد کرد، مسأله مهمی است. پیشنهاد می‌شود تعداد این عبارات که گاهی به عنوان شرط‌های بندهای مختلف ذکر شده است کاهش یابند یا به طور شفاف عمق و وسعت این‌گونه کلمات تشریح شود. بدیهی است شیوه نامه آیین‌نامه ارتقا باید نقشی کلیدی در تفسیر عینی و واقع‌بینانه این نوع کلمات و عبارات ایفا کند.
5. پیشنهاد می‌شود تا دو سال بعد از ابلاغ آیین‌نامه، افراد مخیر باشند با استفاده از آیین نامه جدید یا قدیم درخواست خود را مطرح نمایند زیرا باید فرصت داشته باشند تا ضمن بررسی امکانات و شرایط خود، با آرامش و اعتماد به نفس به سوی اهداف متعالی وزارت که انتظار می‌رود بر مبنای وضعیت علم و فناوری در جهان و در راستای منافع ملی، حل مشکلات جامعه، توسعه پایدار کشور، گسترش فناوری‌های نوین، و کمک به ارتقای دانش جهانی تبیین شده باشند، حرکت نمایند.
در پایان، با کمال احترام، به سیاستگذاران علمی و دست‌اندرکاران پیشنهاد می‌شود برای تدوین آیین‌نامه‌ها و شیوه‌نامه‌ها، به‌جای شیوه آزمون و خطا، از تجربه وزین و آزمایش‌شده دانشگاه‌های معتبر کشورهای توسعه‌یافته، بیش از پیش استفاده نمایند تا موجبات افزایش انگیزه، امید و اعتماد اعضای هییت علمی فراهم گردد.
