مصاحبه ایسنا با رییس انجمن ریاضی ایران
لطفا برای مطالعه متن مصاحبه، روی لینک زیر کلیک کنید:
اعتلای علوم پایه، گامی اساسی در مسیر توسعه
بخشهایی از این مصاحبه در زیر آمده است:
تاریخ علم نشان داده خلق مفاهیم جدید و تولید و گسترش فناوری‌های نوین که برای رفاه عمومی است، بدون استفاده از علوم پایه امکان‌پذیر نیست. در سال ۲۰۱۸ جایزه نوبل فیزیک به طور مشترک به سه محقق تعلق گرفت؛ یکی از آن‌ها تحقیقات پایه در فیزیک لیزر را انجام داده بود و نیمی از جایزه به او تعلق گرفت و ۲ نفر دیگر هم این تحقیقات را برای تولید پالس‌های فوق کوتاه نوری برای جابه‌جایی ارگانیسم‌های کوچک نظیر سلول‌ها برای میکروجراحی‌ها استفاده کرده بودند.
به نظر می‌رسد علت بی‌توجهی به علوم پایه در بسیاری از کشورهای در حال توسعه مانند ایران، این است که سیاستمداران آن‌ها اولا درک کاملی از واژه‌ها و مفاهیمی مانند علم، فناوری، توسعه پایدار، مرجعیت علمی، ارتباطات بین‌المللی و تاثیرگذاری اجتماعی ندارند؛ ثانیا عمده توجه‌شان معطوف به تحقیقات زودبازده است و به تحقیقات بنیادینی که ممکن است دهه‌ها بعد نتایج آن‌ها کاربرد پیدا کند، اهمیت لازم را نمی‌دهند.
به عبارت دقیق‌تر در کشورهای در حال توسعه، در حالی که سیاستگذاران باید بتوانند افق دور را ببینند و آینده‌ای درخشان را ترسیم و برای رسیدن به آن تلاش کنند، مسائل نزدیک را می‌بینند و خواهان رتق و فتق امور حال هستند و از انجام اقدامات اساسی از جمله توجه به علوم پایه برای داشتن علم و فناوری عمیق و ریشه‌دار به منظور توسعه پایدار کشور غافل یا عاجزند.
بسیاری از همکاران من در فرهنگستان علوم و در انجمن‌های علوم پایه اقداماتی موثر در راستای اعتلای این علوم انجام داده‌اند؛ با این هدف که جامعه را با اهمیت آن آشنا کنند اما باید توجه داشت که هدف اصلی تغییر نگرش سیاستگذاران علمی نسبت به علوم پایه بوده است؛ کسانی که باید به اهمیت علوم پایه نه به عنوان یک تجمل بلکه به عنوان یک ضرورت توجه کنند.
امروز در دنیا سیستم‌های آموزشی نوین بر اساس انتقال حجم وسیعی از اطلاعات به دانش‌آموزان عمل نمی‌کنند چراکه بسیاری از این اطلاعات از طریق جست‌وجو در اینترنت قابل دستیابی است. بدتر این که اگر تفکر خلاق را در دانش‌آموزان از بین ببریم، در آینده که وارد بازار کار و رده‌های مدیریتی می‌شوند، دیگر نمی‌توانند عمق و ریشه مسائل را کشف کنند و عملا به افراد کم‌توانی تبدیل می‌شوند که از حل مشکلات روزمره در کار و مسئولیت خود عاجزند و در نهایت موجب پسرفت اقتصادی، اجتماعی و سیاسی جامعه خواهند شد.
سیستم آموزشی باید بتواند دانش‌آموزان را برای زندگی و کار در ۳۰ سال آینده آماده کند. اگر مسئولان جامعه یک دورنمای روشن، دست‌یافتنی و امیدبخش برای یک زندگی بهتر و شغل مناسب در پیش روی دانش‌آموزان قرار ندهند، آن‌ها این شرایط را خارج از کشور جست‌وجو خواهند کرد و دست به مهاجرت بدون بازگشت می‌زنند که این خطری بزرگ برای آینده کشور ماست.
برخی از مفاهیم هست که آموزش دادن آن به شکل کاربردی سخت و پیچیده است و پیش‌نیازهای زیادی می‌طلبد اما نشان دادن کاربردشان کار سختی نیست. مثلا دبیران و استادان ریاضی می‌توانند سر کلاس توصیفاتی را از کاربرد مقاطع مخروطی در طراحی نورافکن‌ها و شناسایی مدار سیارات، نقش تبدیل‌های فوریه در توسعه تجهیزات پزشکی مانند MRI، کاربرد نظریه گره‌ها در درک عملکرد DNA، کاربرد الگوریتم‌ها در یافتن کوتاه‌ترین مسیر، استفاده از معادلات دیفرانسیل در طراحی لنزهای چشمی، کاربرد کدها در امنیت شبکه، نقش نظریه آشوب در طراحی هواپیماها، کاربرد هندسه فرکتال در ارتباطات اینترنتی، نقش جبر خطی در تعیین نقشه مغز، کاربرد معادلات دیفرانسیل در هواشناسی و همچنین استفاده از ریاضیات مالی در بورس و رمزارزها بیان کنند.
البته قبل از اینکه از معلمان بخواهیم سر کلاس کاربرد ریاضیات را برای دانش‌آموزان بیان کنند، باید انگیزه لازم را برای آنان ایجاد کنیم. معلمی که درگیر مشکلات معیشتی است و کرامتش زیر سوال رفته، تبدیل به ماشینی می‌شود که وارد یک کلاس شده، یکسری درس‌های خشک و بی‌روح را ارائه می‌کند و از کلاس بیرون می‌رود.